Görsel 3.19’daki çıkartıcı devre girişlerindeki gerilimlerin farkını alıp (Vg2 – Vg1) kazanç kadar yükselterek çıkışa aktaran devredir. P1 ve p2 potansiyometreleriyle ayarlanan gerilimler birbirinden çıkarılır. Eviren girişteki gerilim büyük olursa çıkışta negatif gerilim değeri görülürken, evirmeyen girişteki gerilim büyük olduğunda çıkışta pozitif gerilim değeri görülür. Görsel 3.19’daki devrede kazanç RF/R1 1’e eşit olduğundan fark yükseltilmeden çıkışa aynen aktarılır. Kazanç ne kadar büyük olursa olsun çıkış gerilimi besleme gerilimini aşamaz. Devrede iki potansiyometrenin kullanılmasının amacı eviren veya evirmeyen girişlerinin istenilen gerilim değerine ayarlanmasıdır. Sabit bir referans değeri için potansiyometre yerine zener diyot kullanılabilir.
Görsel 3.19: İşlemsel yükselteçli çıkarıcı devresi
MALZEME LİSTESİ
| Adı | Özelliği | Sembolü | Görünüşü | Miktarı |
| Opamp | 741(DIL-08 kılıf) | 1 adet | ||
| Direnç | 10k | 4 adet | ||
| Direnç | 22k | 1 adet | ||
| Direnç | 33k | 1 adet | ||
| Direnç | 47k | 1 adet | ||
| Direnç | 100k | 1 adet | ||
| Potansiyometre | 10k | 2 adet |
İŞLEM BASAMAKLARI
- Görsel 3.17’daki devreyi kurunuz.
- Voltmetreyi Vg1 ve Vg2 noktalarına bağlayınız.
- Vg1 ve Vg2 gerilimlerini sırasıyla Tablo 3.13’teki değerler olacak şekilde P1 ve P2 potansiyometreleriyle ayarlayınız.
- Vç noktasındaki gerilimleri ölçüp Tablo 3.13’e yazınız.
- Farklı RF direnç değerlerini kullanarak çıkışı gözlemleyiniz.
DEĞERLENDİRMELER
Tablo 3.13: Vç Gerilimini Ölçme
| Vg1 | Vg2 | Vç |
| 2 V | 7 V | |
| 4 V | 5 V | |
| 6 V | 3 V | |
| 8 V | 1 V |
SORULAR
- Çıkarıcı devrenin karşılaştırıcı devreden farkı nedir?
- RF direnci R1 veya R2’den küçük olabilir mi?
- R2 ve R3 dirençlerinin görevi nedir?
- Evirmeyen girişe R2 ve R3 dirençleri olmadan gerilim verildiğinde çıkarıcı devrenin formülü nasıl olurdu?
Elbette, işte cevaplarınız:1. **Çıkarıcı devrenin karşılaştırıcı devreden farkı nedir?** – Karşılaştırıcı devre, iki giriş sinyalini karşılaştırarak bir çıkış üretir. Genellikle bir karşılaştırıcı op-amp devresi olarak kullanılır ve iki sinyali karşılaştırarak çıkışı yüksek veya düşük seviyede değiştirir. – Çıkarıcı devre, bir sinyalin diğerine göre düşürülmesi veya çıkarılması amacıyla kullanılır. Örneğin, iki sinyalin farkını almak veya bir sinyalden diğerini çıkarmak için kullanılabilir.2. **RF direnci R1 veya R2’den küçük olabilir mi?** – RF (feedback) direnci genellikle R1 veya R2 direncinden daha küçük olmaz. RF direnci, geri besleme direncidir ve op-amp devresinin kararlılığını sağlamak için kullanılır. Bu dirençlerin değeri, genellikle op-amp’in açık döngü kazancını ve kapalı döngü kazancını belirlemek için seçilir.3. **R2 ve R3 dirençlerinin görevi nedir?** – R2 ve R3, gerilim bölücü bir devre oluştururlar. Çıkarıcı op-amp devresinde, R2 ve R3 dirençleri gerilim bölücü olarak kullanılır. Giriş sinyali (Vg) ve gerilim kaynağı (Vref) arasındaki gerilimi belirlerler. R3, giriş gerilimini belirlerken R2, çıkış gerilimini belirler.4. **Evirmeyen girişe R2 ve R3 dirençleri olmadan gerilim verildiğinde çıkarıcı devrenin formülü nasıl olurdu?** – Eğer evirmeyen girişe (non-inverting input) R2 ve R3 dirençleri eklenmemişse, çıkarıcı devrenin formülü şöyle olurdu: \[ V_{\text{out}} = \left(1 + \frac{R_2}{R_1}\right) \cdot (V_{\text{in}} – V_{\text{ref}}) \] Bu durumda, genelde gerilim bölücü kullanılmaz ve çıkış gerilimi, giriş gerilimi ile gerilim kaynağı arasındaki farkın amplifikasyonu ile belirlenir.
No responses yet