Amaç: Opampların tersleyen yükselteç devresini kurarak çalışma prensibini kavrar, elde edilen deney sonuçlarını teoriyle karşılaştırmayı bilir.

Giriş: Opamplarda tersleyen ve terslemeyen girişler olmak üzere iki giriş bulunmaktadır. Tersleyen girişinin kullanılarak yapılan yükseltme işlemine tersleyen yükseltme adı verilir. Giriş sinyali ile çıkış sinyali arasında 180⁰ faz farkı meydana gelir.

Opampların Eviren (Tersleyen) Yükselteç Olarak Kullanılması isis dosyası

Tersleyen yükselteç devresinde, giriş gerilimi eviren girişe (-) uygulanmaktadır. Bu şekilde çıkış gerilimi ile giriş gerilimi arasında 180⁰ faz farkı meydana gelir. Çıkış gerilimi;

U_ç = – ( Rf / Rg ). Ug dir.

Formüldeki (-) işareti, giriş ile çıkış gerilimlerinin ters fazlı olduğunu gösterir.

İşlem basamakları:

Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.
Bread – Board üzerine devreyi kurunuz.

3.Sinyal generatörünü 1 Vpp (1 KHz)’ e ayarlayıp girişe uygulayınız.

Ölçüm tablosunda verilen Rf direnç değerlerini kullanarak, çıkış gerilimlerini osilaskoptan izleyip çiziniz.
Sinyal generatörünü devreden çıkarınız. Ayarlı güç kaynağını 1 Volt’ a ayarlayıp girişe uygulayınız. Önceki basamakta yapılan işlemleri tekrarlayınız.
Sonuçları ölçüm tablosuna kaydediniz.

Ölçüm tablosu:

Rf	Ug	Uç	Ug	Uç	Faz Farkı
22 K	AC 1 Vpp	…… Vpp	DC 1V	……… V
47 K	AC 1 Vpp	…… Vpp	DC 1V	……… V
100 K	AC 1 Vpp	…… Vpp	DC 1V	……… V

Osilaskop Grafikleri:

Rf=22 K

Rf=47 K

Rf=100 K

SORULAR:

1.Devredeki Rf direncinin görevi nedir?

2.Rf direncinin değeri çıkış gerilimini nasıl etkilemektedir?

opamp evirmeyen yükselteç isis dosyası

İşlem basamakları:

Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.
Bread – Board üzerine devreyi kurunuz.
Sinyal generatörünü 1 Vpp (1 KHz)’ e ayarlayıp girişe uygulayınız.
Ölçüm tablosunda verilen Rf direnç değerlerini kullanarak, çıkış gerilimlerini osilaskoptan izleyip çiziniz.
Sinyal generatörünü devreden çıkarınız. Ayarlı güç kaynağını 1 Volt’ a ayarlayıp girişe uygulayınız. Önceki basamakta yapılan işlemleri tekrarlayınız.
Sonuçları ölçüm tablosuna kaydediniz.

ölçüm tablosu :

Osilaskop Grafikleri:

SORULAR:

1.Devredeki Rf direncinin görevi nedir?

2.Rf direncinin değeri çıkış gerilimini nasıl etkilemektedir?

3-Rf= 10 K, R1= 10 K yapıldığında kazanç ne olur?

AMAÇ: Opamplarlagerilim izleyici devresini kurarak çalışma prensibini kavrar, elde edilen deney sonuçlarını teoriyle karşılaştırmayı bilir.

GİRİŞ:Opamplarla yapılan gerilim izleyicilerde kazanç 1 olduğu için band genişliği oldukça yüksektir. Giriş empedansı çok büyük, çıkış empedansı ise oldukça düşüktür. Devrede Vg=Vç dir. Gerilim izleyici devreler empedans uygunlaştırmak ya da devreleri birbirinden yalıtmak amacıyla kullanılır.

opamp gerilim izleyici isis dosyası

Evirmeyen yükselteç devresinde, Rf= 0 ve R1= ∞ yapıldığında gerilim izleyici devresi elde edilir. Çıkış gerilimi;

U_ç = Ug dir.

Görüldüğü gibi giriş gerilimi, çıkış gerilimi ile aynı genlik ve faza sahiptir. Devrenin giriş direnci büyük ve çıkış direnci küçüktür. Bundan dolayı empedans uygunlaştırmak amacıyla kullanılırlar.

DENEYİN YAPILIŞI:

Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.
Bread – Board üzerine devreyi kurunuz.
Sinyal generatörünü ile ölçüm tablosunda verilen giriş gerilimlerini uygulayınız.Çıkış gerilimlerini osilaskoptan inceleyip çiziniz.
Sinyal generatörünü devreden çıkarınız. Ayarlı güç kaynağı ile ölçüm tablosunda verilen giriş gerilimlerini uygulayınız. Çıkış gerilimlerini osilaskoptan izleyip çiziniz.
Sonuçları ölçüm tablosuna kaydediniz.

ÖLÇÜM TABLOSU:

Ug	Uç	Ug	Uç	Faz Farkı
AC 1 Vpp	…… Vpp	DC 1V	……… V
AC 2 Vpp	…… Vpp	DC 2V	……… V
AC 3 Vpp	…… Vpp	DC 3V	……… V

Osilaskop Grafikleri :

SORULAR :

1.Gerilim izleyici devresinin giriş gerilimi maksimum kaç volt olabilir? Neden?

AMAÇ: Opampla yapılan toplama devresinin yapısını ve çalışmasını bilir.

GİRİŞ:Toplayıcı devrenin yapımında eviren yükselteç devresi temel alınmıştır. Eviren giriş uçlarına bağlanan giriş sinyallerinin toplamı 180 ⁰ faz farklı ve kazanca bağlı olarak çıkıştan alınır.Toplama devresinde giriş sayısı istenildiği kadar arttırılabilir. Herhangi bir sınırlama yoktur.

opamp toplayıcı isis dosyası

Toplama devresinin genel formülü;

Uç= – [(Rf/R1).Vg1 + (Rf/R2). Vg2]

Devrede Rf= R1= R2 olduğundan çıkış gerilimi;

U_ç = -(Ug1+Ug2) dir.

Zener diyot, Ug1 girişine sabit bir gerilim uygulamak amacıyla kullanılmıştır. Ug1 giriş ucunda, zener gerilimi olan 3 V bulunmaktadır. Ug2 giriş gerilimi, ayarlı güç kaynağı ile uygulanabileceği gibi, +12 V ile şase arasına bağlanacak bir potansiyometre ile de uygulanabilir.

İŞLEM BASAMAKLARI:

Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.
Bread – Board üzerine devreyi kurunuz.

3.Ayarlı güç kaynağı ile ölçüm tablosunda verilen Ug2 gerilimlerini uygulayarak çıkış gerilimlerini osilaskoptan izleyerek çiziniz.

Sonuçları ölçüm tablosuna kaydediniz.

ÖLÇÜM TABLOSU :

Ug1	Ug2	Uç	Faz Farkı
DC 5 V	DC 1V	……… V
DC 5 V	DC 2V	……… V
DC 5 V	DC 3V	……… V
DC 5 V	DC 4V	……… V

Osilaskop Grafikleri :

SORULAR:

1.Ug2 gerilimi 12 V yapılırsa çıkış geriliminin değeri ne olu? Neden?

2.Devredeki Rf direnci 15 K yapılırsa çıkış geriliminin değeri değişir mi? Neden?

AMAÇ:Opampla yapılan çıkarma devresinin yapısını ve çalışmasını bilir.

GİRİŞ:Çıkarma devresi olarak da isimlendirebileceğimiz fark devresi, (+) ve (-) girişlerine uygulanan sinyallerin farkını alır, çıkarma işlemini yapar.

opamp fark alıcı isis dosyası

Fark yükseltici devresi, girişlerine uygulanan iki gerilimin farkını alır. Devrede Rf=R1=R2=R4 olduğundan çıkış gerilimi;

U_ç = Ug2-Ug1dir.

İŞLEM BASAMAKLARI:

Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.
Bread – Board üzerine devreyi kurunuz.
Ayarlı güç kaynağı ile ölçüm tablosunda verilen Ug2 gerilimlerini uygulayarak çıkış gerilimlerini osilaskoptan izleyerek çiziniz.
Sonuçları ölçüm tablosuna kaydediniz.

ÖLÇÜM TABLOSU:

Ug1	Ug2	Uç
DC 5 V	DC 2V	……… V
DC 5 V	DC 3V	……… V
DC 5 V	DC 5V	……… V
DC 5 V	DC 12V	……… V

Osilaskop Grafikleri :

SORULAR:

Ug2 gerilimi 18 V yapılırsa çıkış geriliminin değeri ne olur? Neden?

AMAÇ: Opampla yapılan karşılaştırıcı devresinin yapısını ve çalışmasını bilir.

GİRİŞ:Karşılaştırıcı (Komparatör) devresinde opampın girişlerinden birisi referans olarak kabul edilir. Diğerine giriş gerilimi uygulanır. Geri besleme direnci kullanılmadığı için kazanç maksimumdur. Girişin referanstan büyük veya küçük olmasına göre çıkıştan + max. ya da– max. gerilim alınır. Opampın besleme gerilimi +/- 12 V kullanıldığı için çıkıştan yaklaşık olarak +/-10 V alınır.

Eviren girişe referans olarak zener diyot üzerinden 6 Volt uygulanmıştır. Ug 6 volttan büyük olduğunda çıkış +, Ug 6 volttan küçük olduğunda çıkış – olacaktır. Giriş ile referans arasındaki fark çok küçük dahi olsa çıkışta değişiklik hissedilir. Besleme gerilimi 12 Volt olduğundan R1 ve pot birbirine eşit olduğunda Ug=6 V olur. Potun değeri 47 K’ nın altına düştüğünde Ug<Uref olur. Potun değeri 47 K’ dan büyük olduğunda Ug>Uref olur.

Eğer eviren (-) giriş referans olarak kullanılırsa,

Ug>Uref olursa Uç + 10 V

Ug<Uref olursa Uç – 10 V

Eğer evirmeyen (+) giriş referans olarak kullanılırsa,

Ug>Uref olursa Uç – 10 V

Ug<Uref olursa Uç + 10 V

İŞLEM BASAMAKLARI:

Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.
Bread – Board üzerine devreyi kurunuz.

3.Sırasıyla 4, 5, 6, 7, 8 volt girişe uygulayınız.

Ug	Uref	Uç
DC 4 V	DC 6V	……… V
DC 5 V	DC 6V	……… V
DC 6 V	DC 6V	……… V
DC 7 V	DC 6V	……… V
DC 8 V	DC 6V	……… V