Görsel 2.11’daki devrede C1 kondansatörü R1 ve potansiyometre üzerinden şarj olur. C1 kondansatörü üzerindeki gerilim 30 volt civarındaki diyak eşik gerilimi üzerine çıktığında diyak iletime geçer. Diyak, triyakın tetiklenmesi için gerekli darbe sinyallerini sağlar. Diyağın iletime geçmesiyle triyak da tetiklenerek iletime geçer ve lamba yanar. Tetikleme akımının faz açısı kondansatör(C1) yardımıyla değiştirilir ve bu sayede triyak (BT136) ve yük (L1) üzerinde oluşan alternatif gerilimin dalga şekli ve büyüklüğü değişir. Karanlıkta çok yüksek direnç gösteren (MΩ) LDR açık devre gibi davranır. Aydınlıkta ise direnci azaldığından üzerine düşen gerilim de azalacaktır. LDR’ye paralel kondansatörün tetikleme seviyesine ulaşması daha uzun sürecektir. Tetikleme faz açısı arttığından triyak alternatif gerilimin kısa bir süresinde iletime geçecektir. AC gerilimin büyük bir kısmı lamba üzerine düşmeyecek ve lamba tam güçte yanmayacaktır.
Görsel 2.11: LDR kontrollü dimmer devresi
MALZEME LİSTESİ
| Adı | Özelliği | Sembolü | Görünüşü | Miktarı |
| Triyak | BT136 (TO-220 kılıf) | 1 adet | ||
| Diyak | DB3 DO-35 | 1 adet | ||
| Direnç | 33k | 1 adet | ||
| Potansiyometre | 220k | 1 adet | ||
| Kondansatör | 100nf/400V | 1 adet | ||
| Lamba | 220V | 1 adet | ||
| LDR | 5mm (10k) | 1 adet |
İŞLEM BASAMAKLARI
- LDR’nin devreye bağlantısını yapmadan önce aydınlıkta ve karanlıkta (LDR’yi elle kapatarak) direncini ölçüp Tablo 2.10’ya yazınız.
- Görsel 2.11’daki devreyi kurunuz.
- Devre yüksek gerilimle çalıştığından devreye enerjiyi öğretmeniniz vermelidir!
- Elinizle LDR’yi karanlık ve aydınlık yaparak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
- LDR’nin aydınlıkta ve karanlıkta verdiği en iyi tepkiyi potansiyometre ile ayarlayınız.
DEĞERLENDİRMELER
Tablo 2.10: LDR Üzerine Düşen Gerilim
| LDR | Direnç (Ω) |
| Aydınlık | |
| Karanlık |
SORULAR
- LDR üzerine düşen gerilim nasıl artmaktadır?
- LDR üzerine düşen gerilim diyak tetikleme gerilimin altında kaldığında ne olur?
- LDR Üzerine Düşen Gerilimin Artışı:
- LDR (Işık Bağımlı Direnç), üzerine düşen ışık miktarına bağlı olarak direncini değiştirir. Daha fazla ışık, LDR’nin direncini azaltırken daha az ışık, direncini artırır. Dolayısıyla, üzerine düşen ışık arttıkça, LDR’nin direnci azalır ve buna bağlı olarak LDR üzerine düşen gerilim de artabilir.
- LDR Üzerine Düşen Gerilim ve Diyot Tetikleme Gerilimi:
- Eğer LDR üzerine düşen gerilim diyotun tetikleme geriliminin altında kalırsa (örneğin, diyotun eşik geriliminden daha düşük bir gerilim), bu durumda diyot iletken hale geçmez. Diyot, genellikle bir eşik gerilimi aşmadan iletken duruma geçmez. Bu nedenle, LDR üzerine düşen gerilim diyotun tetikleme geriliminin altında kalırsa, diyot iletken hale geçmez ve devredeki akım geçişi engellenebilir.
No responses yet