Görsel 1.1’deki devrede buton basılı değilken p kanal jfet (TR1) iletimde, TR2 transistörü kesimde ve led sönüktür. Butona basıp elimizi çektiğimizde kondansatör kaynak gerilimi olan 12V’a şarj olmuştur. Ters polarma olan JFET kesime giderken pozitif beyz polarması alan TR2 iletime geçecek ve led yanacaktır.
Kondansatörün pot ve R1 üzerinden boşalacaktır. Eğer pot A noktasına yakınsa Kondansatörün boşalması uzun sürecektir. Kondansatör üzerindeki gerilim yaklaşık 2.5V’un altına indiğinde jfet iletime geçecek, beyz polarması toprağa bağlanmış olan NPN tipi TR2 transistörü kesime gidecek ve led sönecektir. B butonuna basıldığında kısa devre korumalı güç kaynakları kısa devre korumasına geçebilir. Bunu önlemek için butona (veya C1’e) seri 100 Ω’luk direnç bağlayınız.
Görsel 1.1: Fet’li zaman gecikmeli duran devre
MALZEME LİSTESİ
| Adı | Özelliği | Sembolü | Görünüşü | Miktarı |
| Transistör | BC237 (TO-92 kılıf) | 1 adet | ||
| Fet | 2N5460(TO-92 kılıf) | 1 adet | ||
| Buton | Push buton | 1 adet | ||
| Led | Kırmızı | 1 adet | ||
| Direnç | 1k | 1 adet | ||
| Direnç | 2,2k | 1 adet | ||
| Direnç | 33K | 1 adet | ||
| Potansiyometre | 500k | 1 adet | ||
| Kondansatör | 1000uf/16V | 1 adet |
İŞLEM BASAMAKLARI
- Görsel 1.1’teki devreyi kurunuz.
- Butonuna basarak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
- Potansiyometrenin orta ucu A ve B konumlarındayken butona basarak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
- Kondansatörü 1k direnç üzerinden deşarj edecek şekilde potansiyometrenin orta ucunu B konumuna alınız. Butona basıp çekerek Led’in söndüğü (transistor ün kesime gittiği) anda Fet’in gate ucundaki gerilimi ölçüp Tablo 1.1’e yazınız.
- Fet’in gate ucundaki gerilim 0V olduğunda D-S üzerindeki akımı ölçüp Tablo 1.1’e yazınız.
- Potansiyometrenin orta ucunu A konumuna alarak 500k dirence ayarlayınız. Kondansatör = R1 + Pot = 501k direnç üzerinden deşarj olmaktadır.
- formülüyle zaman sabitesi (T) hesaplayıp Tablo1.2’e yazınız. Boşalan bir kondansatörde zaman sabiti (T), boş bir kondansatörün kaynak geriliminin %37’sine düşünceye kadar geçen süredir.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Tablo1.1: Gerilim ve akım ölçme
| Ölçüm | Değer |
| Gate gerilimi | |
| D-S akımı |
Tablo1.2: Zaman sabiti hesaplama
| Süre | Değer |
| Zaman sabiti (T) |
SORULAR
- Görsel 1.1’deki 1k’lık R1 direnci neden kullanılmıştır?
- Fet’in D-S arası akımını arttırmak için hangi direncin değeri küçültülmelidir?
- Led’in yanık kalma süresini arttırmak için hangi değerlerde artış yapılmalıdır?
- Zaman gecikmeli duran birçok farklı devre vardır. Bunları araştırıp çiziniz. Bu devre ile karşılaştırıp aynı işi yapan farklı devre tasarımları hakkında yorum yapınız.
- Boşalan kondansatör ucundaki gerilimin belli bir değere inmesi için geçen süreyi hesaplayan ( ) logaritmik formülü araştırınız.
- Devre çalıştırıldığında Led ışık vermiyorsa sırası ile arıza aramak için ölçüm noktaları ve elemanları neler olmalıdır? Sırası ile yazınız.
No responses yet