Görsel 1.1’deki devrede butona basıldığı anda beyz polarması 0V olan TR1 transistör kesime gidecek ve led sönecektir. Elimizi butondan çektiğimizde kondansatör R1 ve potansiyometre üzerinden şarj olmaya başlayacaktır. Kondansatör gerilimi yaklaşık 0,7V’a yükseldiğinde transitör iletime geçecek, röle enerjilenecek ve led yanacaktır. Potansiyometreyi B konumuna yaklaştırdıkça kondansatör daha yavaş dolacak, transistörün iletime geçmesi ve ledin yanması için geçen süre uzayacaktır.
Görsel 1.1: Zaman Gecikmeli Çalışan
MALZEME LİSTESİ
| Adı | Özelliği | Sembolü | Görünüşü | Miktarı |
| Transistör | BC237 (TO-92 kılıf) | 1 adet | ||
| Röle | İki kutuplu tek konumlu (DPST) | 1 adet | ||
| Buton | Push buton | 1 adet | ||
| Diyot | 1N4001 | 1 adet | ||
| Led | Kırmızı | 1 adet | ||
| Direnç | 1k | 1 adet | ||
| Direnç | 10k | 1 adet | ||
| Potansiyometre | 500k | 1 adet | ||
| Kondansatör | 1000uf/16V | 1 adet |
İŞLEM BASAMAKLARI
- Görsel 1.1’teki devreyi kurunuz.
- Butonuna basarak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
- Potansiyometrenin orta ucu A ve B noktalarındayken butona basınız. Devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
- Potansiyometrenin orta ucunu B noktasına alınız (500k dirence ayarlayınız). Kondansatör R= R1 + Pot = 510k direnç üzerinden şarj olmaktadır.
- Formülüyle zaman sabitesi (T) hesaplayıp Tablo1.1’e yazınız. Dolan bir kondansatörde zaman sabiti (T), boş bir kondansatörün %63’üne doluncaya kadar geçen süredir.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Tablo1.1: Zaman sabiti hesaplama
| Süre | Değer |
| Zaman sabiti (T) |
SORULAR
- Görsel 1.1’deki kondansatör neden tam olarak dolmamaktadır (0,7V’u geçememektedir)?
- 10k’lık R1 direnci kısa devre yapılırsa devredeki hangi elemanın bozulma ihtimali oluşur?
- Zaman gecikmeli çalışan birçok farklı devre vardır. Bunları araştırıp çiziniz. Bu devre ile karşılaştırıp aynı işi yapan farklı devre tasarımları hakkında yorum yapınız.
- Transistörün iletime geçme süresinin doğal logaritmayla olan ilişkisini araştırınız.
No responses yet